Stress is een veelgebruikt buzzword in de snelle wereld van vandaag en de meesten van ons hebben er wel eens last van gehad. Maar wat is stress precies, en is het altijd slecht? Laten we de verschillen tussen goede en slechte stress, acute en chronische stress, fysieke en mentale stress, en echte en ervaren stress eens op een rijtje zetten.
Wat is stress?
Stress is de natuurlijke reactie van je lichaam op elke vraag of bedreiging. Het is een overlevingsmechanisme dat in miljoenen jaren is geëvolueerd om ons te helpen omgaan met uitdagende situaties. Wanneer je een bedreiging ervaart, of het nu een naderende deadline, een moeilijk examen of een bijna-ongeluk in het verkeer is, laat je lichaam een golf van hormonen los, voornamelijk cortisol en adrenaline. Deze hormonen bereiden je lichaam voor op een “vecht-of-vlucht” reactie, waardoor je alertheid, kracht en energie toenemen.
Als we stress bekijken vanuit een fitness-standpunt, kan dit gaan van een zware workout tot de spanning die je voelt bij een nieuw voedingspatroon of de druk die je ervaart om bepaalde doelen te bereiken.
de goede stress
Niet alle stress is slecht; sommige stress kan zelfs heilzaam zijn. Deze positieve vorm van stress staat bekend als eustress en is vaak gekoppeld aan motivatie, focus en persoonlijke groei. Eustress kan je uit je comfortzone duwen en je helpen je doelen te bereiken. Bijvoorbeeld, de opwinding en anticipatie die je voelt voor een grote presentatie of een bruiloft kan een vorm van eustress zijn die je motiveert om op je best te presteren.
Eustress in fitness is dat stimulerende gevoel dat je krijgt als je jezelf uitdaagt. Het is de opwinding van het stellen en bereiken van fitnessdoelen, het verleggen van je grenzen en het gevoel van energie tijdens een bevredigende workout. Eustress kan een fantastische motivator zijn om sterker, fitter en gezonder te worden.
De slechte stress
Aan de andere kant is distress de negatieve vorm van stress. Het zijn de chronische zorgen, angst of druk die een tol kunnen eisen op je fysieke en mentale welzijn. Dit is de stress die kan leiden tot gezondheidsproblemen, burn-out en een verminderde levenskwaliteit.
In het kader van fitness en gezondheid is slechte stress ook iets om mee rekening te houden. Je maakt je constant zorgen over je lichaamsbeeld, je bent geobsedeerd door het getal op de weegschaal of je maakt je zorgen over je workouts. Deze vorm van stress kan leiden tot overtraining en een ongezonde relatie met beweging en voeding.
Acute versus chronische stress
Acute stress is kortdurend en ontstaat meestal als reactie op onmiddellijke bedreigingen of uitdagingen. Het kan intens zijn, maar lost vaak op als de stressfactor verdwijnt. Chronische stress daarentegen duurt langer en kan het gevolg zijn van aanhoudende problemen zoals financiële problemen, werkgerelateerde problemen of chronische ziekte. Chronische stress kan bijzonder schadelijk zijn, omdat het je kan uitputten en kan leiden tot gezondheidsproblemen zoals hoge bloeddruk en depressie.
Als we dit weer doortrekken naar fitness, is acute stress de kortdurende belasting van je lichaam tijdens een uitdagende training of wanneer je jezelf onder druk zet om een specifiek doel te bereiken. Dat is normaal en kan leiden tot groei en vooruitgang als je er goed mee omgaat. Chronische fitnessstress treedt echter op wanneer je je lichaam constant onder druk zet zonder voldoende te herstellen, wat leidt tot blessures, vermoeidheid en een afnemend rendement van je fitnessreis.
Fysieke versus mentale stress
Fysieke stress heeft te maken met de druk die op je lichaam wordt uitgeoefend door fysieke factoren, zoals intensieve inspanning, letsel of ziekte. Mentale stress ontstaat door psychologische factoren, zoals overmatig piekeren (over hoe je er uit ziet, over je trainingen,…) , werkdruk of relatieproblemen. Beide soorten stress kunnen vergelijkbare fysiologische reacties hebben, zoals een verhoogde hartslag en spierspanning.
Echte versus ervaren stress
Echte stress is gebaseerd op concrete en controleerbare gebeurtenissen, zoals het verlies van een baan of een medische diagnose. Waargenomen stress is echter de stress die je voelt, zelfs als er geen onmiddellijke of tastbare dreiging is. Het is het product van je gedachten, zorgen en angsten. Waargenomen stress kan net zo schadelijk zijn als echte stress, omdat je lichaam in beide gevallen op dezelfde manier reageert.
Echte fitnessstress ontstaat door echte fysieke uitdagingen en veeleisende workouts. Een marathon lopen of zware gewichten heffen zijn bijvoorbeeld echte stressfactoren, maar ze kunnen tot positieve resultaten leiden als je er op de juiste manier mee omgaat. Ervaren fitnessstress is echter de stress die je voelt als je twijfelt aan je capaciteiten, als je je zorgen maakt over je lichaamsbeeld of als je je laat leiden door vergelijking en zelfkritiek. Deze ervaren stress kan je vooruitgang in fitness en je algehele gezondheid belemmeren.
Conclusie
Dus, hoe kun je deze kennis laten werken voor jouw fitness- en gezondheidsdoelen? De sleutel is het vinden van de juiste balans tussen stress en spanning. Omarm de opwinding om jezelf op een gezonde manier uit te dagen, stel realistische fitnessdoelen en gun je lichaam de tijd die het nodig heeft om te herstellen. Besteed aandacht aan zowel de fysieke als mentale aspecten van je fitnesstraject en maak onderscheid tussen echte en ervaren stress. Onthoud dat stress een krachtige motivator kan zijn, maar ook schadelijk als je er niet goed mee omgaat.
Kortom, stress in fitness en gezondheid is een tweesnijdend zwaard. Als je het verschil begrijpt tussen goede en slechte stress, acute en chronische stress, fysieke en mentale stress, en echte en ervaren stress, kun je je fitnessreis gezonder en evenwichtiger aanpakken. Door de kracht van eustress te benutten en effectief met stress om te gaan, kun je je fitness- en gezondheidsdoelen bereiken en tegelijkertijd je algehele welzijn behouden.
Tekst: Jonas Van himbeeck / Foto’s: Canda
